Voortgangsrapportage | Voortgangsrapportage 2023 - I

Inleiding

Het totaal resultaat (baten en lasten) van de financiële afwijkingen bedraagt € 412.000 nadelig, onderverdeeld in:

een nadeel van € 4.885.000 op de lasten
een voordeel van € 4.473.000 op de baten

In de voortgangsrapportage loopt een aantal thema’s als een rode draad door de verschillende beleidsterreinen. Bijvoorbeeld zijn er als gevolg van de energiecrisis hogere uitgaven rondom de energietoeslag, het dempen van lokale effecten en de hogere energiekosten voor de gemeentelijke panden. De loon- en prijsindexatie is een ander thema. Doordat de lonen en prijzen zijn gestegen, zoals het minimumloon, heeft dat effect op o.a. de uitkeringen en loonkostensubsidie in het sociaal domein en ook op een hogere indexatie van contracten binnen het ruimtelijk domein. Deze loonindexatie is daarnaast ook zichtbaar in de loonkosten als gevolg van de nieuwe CAO voor gemeentepersoneel.

Een groot deel van de uitgavenverhogingen wordt gecompenseerd door hogere inkomsten vanuit het Rijk voor onder meer de energietoeslag, het dempen van lokale effecten, de hogere energiekosten en loon- en prijscompensatie, door dekking uit bestemmingsreserves of de binnen de begroting opgenomen stelpost. Het uiteindelijke voor- of nadeel zal tot uitdrukking komen in de jaarrekening 2023. De afwijkingen van structurele aard worden voor zover mogelijk meegenomen in de begroting 2024 en de meerjarenraming.

De rapportage over de financiële afwijkingen t.o.v. de begroting 2023 en een beschrijving van de relevante ontwikkelingen op het gebied van organisatie en personeel zijn opgenomen in de volgende hoofdstukken.

Financiële afwijkingen

Leeswijzer:
Indien lasten worden verhoogd (+/+), worden de uitgaven verhoogd (nadeel). Indien de lasten worden verlaagd (-/-) worden de uitgaven lager (voordeel).

Indien de baten worden verhoogd (+/+), worden de inkomsten verhoogd (voordeel). Indien de baten worden verlaagd (-/-) worden er minder inkomsten ontvangen (nadeel).

1e Voortgangsrapportage 2023 (autonome afwijkingen bestaand beleid, bedragen in euro)
Prognr.	Onderwerp	Onderbouwing	Lasten	Baten
1	Persoonsgebonden budget jeugdzorg	Naar aanleiding van de rapportages van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) worden dit jaar meer kosten verwacht van de persoonsgebonden budgetten (PGB) dan begroot.	30.000
	Onderwijsachterstandsbeleid	In het kader van het Onderwijs Achterstanden Beleid (OAB) worden vanuit het Rijk extra middelen verwacht. De uitgaven zullen evenredig stijgen met de inkomsten.	146.376	146.376
	Aangepast vervoer	De kosten voor het leerlingenvervoer vallen in 2023 hoger uit dan begroot, als gevolg van een hogere NEA-index, inflatie en CAO.	100.000
3	WMO dagbesteding	Door de komst van buurtpunten is het aantal maatwerkdagbesteding afgenomen. De uitgaven van dagbestedingen worden naar beneden bijgesteld.	-150.000
	Persoonsgebonden budget WMO	In 2023 zijn er minder inwoners in de gemeente Epe met een persoonsgebonden budget (PGB). Wel is de verwachting dat vanwege personele tekorten in de huishuidelijke hulp mogelijk meer inwoners PGB gaan aanvragen. Ondanks het aantal aanvragen dat nog verwacht wordt, is de verwachting dat de totale besteding van het budget lager uitvalt dan begroot.	-25.000
	WMO voorzieningen	Door de overgang naar de Wet langdurige zorg werd een toename verwacht van zorgbehoevende die langer zelfstandig thuis zouden blijven (€- 50.000). Dit blijft echter uit waardoor er minder rolstoelen en aanverwante hulpmiddelen nodig zijn. Daarnaast is er een toename zichtbaar in de vraag naar trapliften (€+ 50.000). De onderhoudskosten voor de WMO voorzieningen worden bijgesteld. In het eerste kwartaal is een overschrijding zichtbaar waardoor de verwachting is dat de uitgaven hoger uitvallen dan begroot (€+ 50.000). Per saldo is er een stijging van de uitgaven van € 50.000.	50.000
	Subsidies overig maatschappelijk werk	Vanaf het jaar 2022 is de subsidie van Koppel Swoe verhoogd. De begrotign was hier nog niet op aangepast. Middels deze verhoging wordt he bedrag gelijk gesteld aan wat beschikt is aan Koppel Swoe.	28.370
	Algemeen maatschappelijk werk	Het subsidiebedrag van Algemeen Maatschappelijk Werk wordt bijgesteld. Vanuit de Hervormingsagenda waren er middelen toegevoegd. Verian heeft minder aangevraagd dan beschikbaar is. Niet alle middelen vanuit de hervormingsagenda blijken nodig te zijn waardoor de lasten lager uit lijken te vallen.	-40.000
4	Onderhoud brandkranen en brandputten	Voor de bestrijding van branden in de gemeente zijn er naast brandkranen ook een aantal brandputten aanwezig voor een goede dekking van bluswaterpunten. Op basis van een nulmeting wordt dit jaar het achterstallige onderhoud en structureel onderhoud uitgevoerd. De incidentele kosten voor de 14 brandputten bedragen € 50.330.	50.330
6	Openbaar groen	De werkelijke indexatie van het contract van de aannemer voor onderhoud van de openbare ruimte is in 2023 4% hoger dan in de begroting is opgenomen door inflatie.	150.000
7	Riolering beheer en onderhoud	Na onderhandeling met de aannemer is de indexatie over vorig jaar (2022) op het lopende contract voor het onderhoud van de rioleringspompen vastgesteld. Deze extra kosten worden gedekt in de heffing via de reserve Riolering (programma resultaatbestemming).	50.000
Reserves	Reserve Riolering	Onttrekking aan de reserve riolering voor dekking van extra indexatie over vorig jaar (2022) op het lopende contract voor het onderhoud van de rioleringspompen (zie programma 7).		50.000
	Grondstoffeninzameling	De in de DVO voor 2023 toegepaste indexering is onvoldoende om de kosten van Circulus te dekken. Daarom brengt Circulus een hogere inzamelvergoeding in rekening. Deze kosten worden gedekt uit de afval reserve (programma resultaatbestemming).	98.000
Reserves	Reserve afval	Onttrekking aan reserve afval voor dekking van de hogere inzamelvergoeding Circulus (zie programma 7).		98.000
	Energiecrisis	Aan de raad wordt een beleidskader Herstel- en stimuleringsagenda energiecrisis ter besluitvorming voorgelegd. Als voorschot op dit besluit worden de benodigde middelen en dekking opgenomen in de voortgangsrapportage. Vanuit de provincie Gelderland zijn eenmalige middelen toegekend (Winterfonds). De extra kosten kosten worden gedekt door middelen te laten vrijvallen uit de coronareserve (programma resultaatbestemming).	670.000	157.571
Reserves	Reserve herstel- en stimuleringsagenda (corona)	Onttrekking aan de reserve herstel- en stimuleringsagenda (corona) ten behoeve van de maatregelen beleidskader energiecrisis.		525.000
	Klimaat	In het kader van het klimaatakkoord ontvangt de gemeente Epe middelen van het Rijk. In de begroting was rekening gehouden met een deel van deze middelen. De te ontvangen middelen (CDOKE) vanuit het Rijk vallen hoger uit dan verwacht. Hierdoor worden er ook extra uitgaven verwacht.	86.876	86.876
	Energie en wamte	Voor het verduurzamen van bedrijventerreinen worden er extra kosten gemaakt. Vanuit de regiodeal worden er extra middelen ontvangen om deze kosten te kunnen dekken.	74.250	74.250
9	Bedrijven investeringszone (BIZ)	Bij de begroting was nog geen rekening gehouden met de BIZ. De besluitvorming vond later plaats dan vaststelling van de begroting. Het doel van de BIZ is economische versterking van de centra van Epe en Vaassen.	77.500	77.500
10	Uitkering WWB BUIG	De hoogte van het minimumloon is bijgesteld en er is sprake van reguliere indexatie waardoor de lasten voor de WWB BUIG worden verhoogd met €278.672. Op basis van huidige ontwikkeling en ontwikkeling voorgaande jaren van de uitgaven voor loonkostensubsidie zijn de lasten met € 250.000 gestegen. Het aantal uitkeringen IOAZ en IOAW is afgenomen waardoor de verwachte uitgaven op het budget naar beneden zijn bijgesteld (€ -150.000). Vanuit het Rijk wordt een compensatie ontvangen. De voor- en nadelen op deze post worden verrekend met de reserve BUIG.	378.672	257.737
Reserves	Reserve Buig	Verrekening met de reserve BUIG: een aantal posten hierboven (saldo van hogere uitgaven en inkomsten) wordt verrekend met de reserve BUIG (zie programma 10).	257.737	378.672
	Beschut Werk	De kosten voor begeleiding en hulpmiddelen zijn hoger dan de begroting omdat de begroting gebaseerd was op de rijksbijdrage. De begroting was gebaseerd op de rijksbijdrage voor beschut werk. Deze bijdrage blijkt echter onvoldoende te zijn. Dit is tevens zichtbaar in een landelijke trend.	76.000
	Minimabeleid	Er is een energietoeslag (deels) verstrekt voor lage inkomens. Er is € 1.300 beschikbaar voor inwoners tot 130% van de bijstandsnorm (1.480). Tot 120% ontvangt de gemeente Epe compensatie vanuit het Rijk (zie hieronder bij algemene uitkering). De eerste € 500 is uitgekeerd. In de meicirculaire 2023 is aangekondigd dat de overige € 800 kan worden uitgekeerd. Het verschil tussen 120% en 130% zal de gemeente zelf vanuit eigen middelen moeten bekostigen. Een schatting van dit bedrag is € 280.000.	1.924.000
	Uitvoering sociale zaken	Naar verwachting zit er een stijging in het aantal uitkeringen t.o.v. de peildatum en zal de overschrijding meer bedragen dan 2%. Bij overschrijding van meer dan 2% van de totale contractwaarde worden alle meerkosten bij de afsluiting van het boekjaar in rekening gebracht. Per saldo wordt een voordeel van € 100.000 verwacht doordat de totale contractwaarde € 200.000 minder is dan de begroting.	-100.000
11	Wachtgeld oud-wethouders	In de jaarrekening 2022 is (op grond van de verslaggevingsregels) een voorziening voor wachtgeld oud-wethouders gevormd. Dit leidt in 2023 tot een voordeel in de begroting, want de uitgekeerde wachtgelden zullen ten laste van de voorziening gebracht worden (in plaats van de structurele begrotingspost hiervoor).	-350.000
	Algemene Uitkering	Voor de energietoeslag voor inwoners tot 120% van de bijstandsnorm wordt compensatie ontvangen vanuit het Rijk. Het eerste deel is bekendgemaakt in de decembercirculaire 2022 en het tweede deel volgt in de septembercirculaire 2023. Daarnaast ontvangt de gemeente een bijdrage voor hogere uitgaven die de gemeente moet doen voor de uitvoering van de Wet Goed Verhuurderschap en de Wet kwaliteitsborging bouw. Daarnaast wordt € 49.000 ontvangen vanwege het vrijvallen van de verdeelreserve gemeentefonds 2022, die na afloop van een kalenderjaar wordt uitgekeerd. Ook wordt een aanvullende bijdrage van € 80.000 ontvangen voor de extra kosten voor de inburgering van de toegenomen aantallen asielzoekers.	p.m.	1.850.400
Overhead	Voormalig personeel	Op basis van een geactualiseerde berekening blijkt dat de uitgaven voor voormalig personeel in 2023 € 122.000 hoger zullen zijn dan waarvan in de begroting is uitgegaan op basis van de gegevens die bekend waren bij het opstellen van de begroting. Voor een deel worden de uitgaven van voormalig personeel gedekt door de verzekering. Hierdoor zullen ook de inkomsten hoger zijn dan begroot.	122.000	159.000
	Langdurige ziekte	Binnen de organisatie is sprake van langdurig ziekteverzuim. Voortgang van de bedrijfsvoering maakt het noodzakelijk dat vervanging wordt ingezet. De (extra) kosten hiervan bedragen € 679.000 in totaal. Per afdeling betreft dit: - Afdeling Ondersteuning € 316.000 - Afdeling Samenleving € 225.000 - Afdeling Ruimte € 138.000 De post wordt niet opgevoerd in de voortgangsrapportage maar ter kennisgeving aangedragen. Binnen de huidige middelen is vooralsnog dekking gevonden.	p.m.
	Extra prijsstijging	De extra prijsstijging voor 2023, die niet is voorzien in de begroting 2023, bedraagt (o.b.v. de cijfers van het CBS) 3,6%. In de begroting was voor 2023 uitgegaan van een prijsstijging van 2,3%. Het Rijk geeft hiervoor (gedeeltelijke) compensatie in de algemene uitkering (meicirculaire).	570.000	455.000
	Loonkosten o.b.v. CAO	Als gevolg van de nieuwe CAO voor 2023 komen de loonkosten hoger uit dan waarmee in de begroting rekening is gehouden. In de algemene uitkering van het rijk wordt slechts een gedeeltelijke compensatie ontvangen, zo blijkt uit de meicirculaire van de algemene uitkering.	480.000
	Verlofsparen	Op basis van de nieuwe CAO is het met ingang van 1-1-2023 is met terugwerkende kracht de mogelijkheid voor medewerkers om verlof te sparen. Voor 2022 is hier nog beperkt gebruik van gemaakt. Voor de jaarrekening 2023 zal de voorziening geactualiseerd worden. Onduidelijk is nog in welke mate medewerkers in 2023 hiervan gebruik zullen maken.	p.m.
	Energiekosten	De energiekosten vallen naar verwachting hoger uit dan begroot. Voor de gemeentelijke panden wordt € 914.000 aan totale kosten verwacht. Een deel kan verhaald worden op derden (€ 292.000). Per saldo lijkt er € 675.000 aan extra kosten te ontstaan. Een deel kan gedekt worden uit de compensatie door het Rijk van het Gazprom contract (bedrag is nog niet bekend) en de stelpost die daarvoor in de begroting is opgenomen (onder programma Algemene dekkingsmiddelen).	622.327
Algemene dekkings-middelen	Stelpost energiekosten	De stelpost voor hogere energiekosten (€ 1.100.000) wordt deels ingezet ter dekking van de hogere energiekosten.	-622.327
	Onderhoud programmatuur	De onderhoudskosten voor programmatuur en diensten door diverse leveranciers stijgen meer dan de begrote prijsstijgingen. Deze hogere kosten worden gedekt door de reserve ICT.	30.000
Reserves	Reserve ICT	Onttrekking aan reserve ICT voor dekking van hogere onderhoudskosten voor programmatuur en diensten door diverse leveranciers (programma Overhead).		30.000
Algemene dekkings-middelen	Opbrengst OZB woningen	Bij de vaststelling van de OZB-tarieven is gewerkt met een inschatting van de nieuwe WOZ-waarden. Die vallen hoger uit dan destijds (september 2022) verwacht. Dat was eind november al bekend. De raad is daarover geïnformeerd per wethoudersmemo. Toen is ook aangegeven dat de meeropbrengst over 2022 gereserveerd zal worden en in mindering gebracht wordt op de te heffen OZB van 2024. De stand per 19 april is zelfs € 121.000 hoger dan geraamd. Omdat er veel bezwaren zijn ingediend is de verwachting dat hierdoor de opbrengst later in het jaar nog naar beneden wordt bijgesteld.		100.000
Reserves	Reserve OZB	De toevoeging van de opbrengst van de OZB woningen aan de reserve (zie Algemene dekkingsmiddelen).	100.000
	Beleggingen/deelnemingen	De dividend opbrengst over 2022 van de BNG valt hoger uit dan begroot.		27.000
	Post onvoorzien	De post ‘onvoorzien’ is door een amendement en een motie van de raad voor een belangrijk deel ingezet. Het betreft de dekking van uitgaven (€ 31.000) voor de Sport-, beweeg- en ontmoetingsfaciliteit (SOF) en de bijdrage in verband met de aardbeving in Syrië en Turkije (€ 33.000,00). De hoogte van de post 'onvoorzien' is nu € 31.000. Hiermee kunnen in 2023 onverwachte tegenvallers worden opgevangen. De post ‘onvoorzien’ zal in de begroting 2024 weer (structureel) op het reguliere niveau worden gebracht.
		Eindtotaal	4.885.111	4.473.382

		Totaal nadeel voortgangsrapportage 2023-1 (incl. verrekening reserves).		-411.729

Investeringen	Realisatie recreatieve fietsverbinding Vemderweg	Tegenvallende aanbesteding en uitvoering. Door een tegenvallende aanbesteding en uitvoering voor de recreatieve fietsverbinding Vemderweg vallen de kosten aanzienlijk hoger uit (€ 170.000). Hiervan kan € 60.000 gedekt worden vanuit het meerjareninvesteringsplan. Resteert een nadeel van € 110.000. Dit leidt tot structureel hogere kapitaallasten in de begroting van € 5.500.	110.000
	Transformatie gemeentelijke panden statushouder	Bij de verbouw van de Westerenkweg is gebleken dat de kosten hoger uitvallen, plus W.G. van Hulststraat wordt nog extra verduurzaamd ivm de langere verhuurperiode. Dit krediet is beschikbaar gesteld met het raadsbesluit van 2 juni 2022 huisvesting statushouders, vluchtelingen en overige doelgroepen.	150.000
	Onvoorzien	Binnen het krediet dat met het raadsbesluit van 2 juni 2022 voor huisvesting van statushouders, vluchtelingen en overige doelgroepen beschikbaar is gesteld, is ook een stelpost opgenomen van € 200.000 voor onvoorzien. Deze kan ingezet worden om de overschrijding van de transformatie gemeentelijke panden statushouders te dekken.		150.000
		Eindtotaal	260.000	150.000

		Totaal nadeel investeringen voortgangsrapportage 2023-1		-110.000

Relevante ontwikkelingen

Onderstaande beschreven ontwikkelingen geven een update van de stand van zaken t.a.v. de organisatieontwikkeling en dienstverlening.

Organisatieontwikkeling

Om goed te kunnen inspelen op de veranderende klantvraag en om de dienstverlening aan onze inwoners te verbeteren zijn we vorig jaar gestart met een doorontwikkeling van onze organisatie. Dit doen we volgens de uitgangspunten van ‘Werken vanuit de bedoeling’. Inmiddels hebben we ook de diverse andere rapporten, onderzoeken en visies die we al beschikbaar hadden samengebracht en geordend in één totaaloverzicht met doelen en acties voor de komende tijd. Daarin onderscheiden we vier sporen:

Inhoudelijke taken die we doen voor de raad en de samenleving: raadsakkoord, begroting, Centrale PlanningsLijst (CPL);
Regulier inhoudelijk werk: teamplannen;
Hoe doen we nu zaken: hoe leveren we dienstverlening met een menselijke maat, hoe betrekken we de samenleving;
Hoe richten we de organisatie goed in en zorgen we dat onze medewerkers goed zijn toegerust om te kunnen doen wat nodig is en verwacht wordt.

Meer concreet werken we binnen de vier sporen momenteel onder andere aan de verbetering van onze telefonische dienstverlening. Ook zijn we met onze medewerkers in gesprek over werken vanuit de bedoeling (wat is het, wat betekent het voor je werk, wat zou je anders kunnen doen, wat heb je daarvoor nodig). We krijgen meer en beter inzicht in onze medewerkers, de kwaliteiten die we in huis hebben, hoe we die goed kunnen inzetten en waar we ontwikkeling en aanvulling op nodig hebben door te gaan werken met een strategische personeelsplanning (SPP) en betere gesprekken te voeren over ontwikkelwensen en -mogelijkheden. Ook werken we aan een flexibelere, betere en eenvoudigere interne dienstverlening.

De voortgang op de diverse acties monitoren we en delen we regelmatig met onze medewerkers.

Personeel

Om goed te kunnen inspelen op de krapte op de arbeidsmarkt hebben we diverse acties ingezet, waar we de komende tijd mee verder gaan. Voor dit jaar hadden we extra budget aangevraagd bij de begroting 2023 (nieuw beleid) voor o.a. werving en selectie. Afgewogen zal worden of hiervoor in de begroting 2024 opnieuw extra budget nodig is. Het lukt al beter om vacatures zelf in te vullen. Hiervoor hebben we vorig jaar regelmatig een werving- en selectiebureau ingezet en op dit moment hebben we een eigen recruiter aangenomen. We hebben betere strategieën en werkwijzen om de arbeidsmarkt te benaderen en ontwikkelen die dit jaar verder door. We zetten bijvoorbeeld meer en specifiekere wervingskanalen in dan voorheen. We hebben een betere verhouding tussen personeel dat we
inhuren en in dienst hebben. Zo zijn alle leidinggevende functies weer vast ingevuld. Ondanks dat de verhouding personeel en inhuur is verbeterd, zien we dat we nog steeds ook veel personeel moeten inhuren. Hierbij kijken we wel kritischer en bewuster naar wat er echt nodig is. Voor bepaalde functies, zoals nieuwe functies in het ruimtelijk domein en ondersteunende adviseursfuncties, zijn geen geschikte kandidaten te vinden. Waar mogelijk kiezen we ervoor onervaren kandidaten aan te nemen en zelf op te leiden. Dit leidt soms tot tijdelijk extra inhuur voor een goede begeleiding van de nieuwe medewerker en het leidt tot extra opleidingskosten. Het is echter een investering die zich naar verwachting later terugbetaalt.

We investeren in het binden en boeien van personeel. Dat gaan we doen door het aanbieden van een breed opleidingsaanbod (doorontwikkeling van de Eper academie). Voor dit jaar ligt de focus op de basis en het goed begeleiden en faciliteren van nieuwe medewerkers. We zetten ook steeds meer in op talentontwikkeling. Door goed inzicht in ieders talenten verwachten we niet alleen dat mensen met meer plezier hun werk kunnen doen, maar ook dat we de interne doorstroom kunnen bevorderen. Volgend jaar werken we aan een breed intern opleidingsaanbod voor persoonlijke ontwikkeling. Daarnaast werken we aan aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Zo onderzoeken we de mogelijkheid van een reiskostenvergoeding, maar ook andere opties zoals een bredere bestedingsmogelijkheid van
het individueel keuzebudget. Dit doen we in samenhang met een visie op werkgeluk en vitaliteit.

We zien dat het verzuim hoog is. Het gaat al beter dan in het eerste kwartaal, maar we hebben een aantal langdurig zieken en een hoge verzuimfrequentie (hoe vaak medewerkers zich gemiddeld per jaar ziek melden). De aard van de ziekte is divers (ernstig ziek, long Covid, wel/niet werk gerelateerd). Uitval door ziekte leidt tot druk op de andere collega’s. Daarom herprioriteren we taken of zetten we extra inhuur in. De kosten voor langdurig zieken zijn in de voortgangsrapportage 2023 apart vermeld. We spelen steeds beter in op verzuimbegeleiding en zetten ook preventief middelen in. De kosten van deze inzet blijven nu nog binnen het budget, maar vallen mogelijk later in het jaar toch hoger uit. Uitval door ziekte leidt in een aantal gevallen ook tot ziek uit dienst gaan en daarmee tot hogere kosten voor (uitkeringen voor) voormalig personeel. Naast dat we u in de voortgangsrapportage 2023 informeren over deze ontwikkelingen, zullen wij u bij de behandeling van de begroting 2024 over de structurele financiële impact informeren en waar nodig voorstellen doen voor aanpassing van de begroting op de desbetreffende onderdelen.